آیا تا به حال برای شما پیش آمده است که به خاطر خجالتی بودن در یک جمع حاضر نشوید و یا حتی قرارهای ملاقاتتان را لغو کنید؟ و یا این که بخاطر همین خجالتی بودن نتوانید از حقتان دفاع کنید؟ شاید موضوعی که برای همه ما در زندگی پیش آمده باشد این است که در زمانی که مدرسه می رفتیم، متوجه می شدیم که بعضی از دانش آموزان با وجود این که درس را از پیش آماده کرده بودند و به اصطلاح بلد بودند، نمی توانستند جلوی سایر بچه های کلاس پاسخ سوال های معلم را بدهند.
یا آن که حتی در دوران دانشگاه بسیاری از دانشجویان در زمان ارائه کنفرانس، دست و پای خود را گم می کردند و نمی توانستند به خوبی از پس ارائه کنفرانس خود بربیایند. آیا می دانید که دلیل این اتفاقات چیست؟ آیا تا بحال کلمه اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی را شنیده اید؟ با ما همراه باشید تا در این مطلب به بررسی بیشتر این موضوع بپردازیم.
اضطراب اجتماعی چیست؟
اضطراب اجتماعی که در زبان انگلیسی Social Anxiety Disorder نامیده می شود، مشکلی است که در دوران جوانی و نوجوانی بسیار رایج است. اضطراب اجتماعی نوعی بیماری روانی شناخته می شود. بهتر است که همه ما با این مشکل آشنایی داشته باشیم زیرا اگر فرزند جوان یا نوجوانی داریم، ممکن است ما نیز به عنوان پدر و مادر با آن برخورد داشته باشیم زیرا این مشکل بسیار رایج است.
انواع اضطراب اجتماعی کدام است؟
اضطراب اجتماعی به دو نوع تقسیم می شود:
- اضطرابی که مربوط به انجام یک کار می باشد و فرد باید در آن وظیفه ای را که به او محول شده انجام دهد؛ برای مثال به درس پاسخ دهد، کنفرانس بدهد، در کلاس سوال بپرسد، در مهمانی پذیرایی کند، فرمی را در حضور فرد دیگری پر کند و …
- گاهی فقط بودن در جمع و رفتار طبیعی فرد است که او را مضطرب می کند و نیازی به انجام کاری نیست؛ برای مثال فرد قرار است سر صحبت را با کسی باز کند یا با کسی دوست شود و یا حتی احوالپرسی های عادی انجام دهد.
چنین موقعیت هایی به اندازه ای فرد را مضطرب می کند که ترجیح می دهد از موقعیت های فرار کند و در این موقعیت ها حاضر نشود.
عوامل ایجادکننده اضطراب اجتماعی
پژوهش های زیادی در رابطه با عوامل ایجاد کننده اضطراب اجتماعی انجام شده است که در حوزه های مختلف از جمله علم اعصاب و علوم جامعه شناسی بوده است. عوامل ایجاد کننده این مشکل هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است اما تحقیقات نشان داده است که عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی (تجربه یک ضربه روانی یا یک واقعه اجتماعی که تحقیرآمیز بوده است) و مصرف مواد مخدر مهم ترین عوامل در ایجاد اضطراب اجتماعی می باشند.
مهمترین دلایل بروز اختلال اضطراب
همانطور که در مورد این اختلال بیان نمودیم، در واقع اضطراب اجتماعی نوعی هراس از موقعیت های اجتماعی به شمار می رود. از جمله دلایل بروز این اختلال نیز باید به موارد زیر اشاره نماییم:
- ترس از تحقیر شدن توسط دیگران
- ترس از داوری، ارزیابی های منفی و قضاوت توسط دیگران
- ترس از انتقادات اشخاص دیگر
- ترس از توجه و زیر نظر گرفته شدن توسط دیگران
- ترس از احمقانه عمل کردن و نادرست رفتار کردن در برابر دیگران
- ترس از پس زده شدن و تایید نگرفتن
- تمایل داشتن به دوری از جامعه و در نقطه ای امن قرار گرفتن
- و موارد دیگر
افرادی که با اختلال اضطراب اجتماعی مواجه می شوند، کم کم از محیط‌های اجتماعی دور شده، و تصمیم می گیرند تا در منزل منزوی بمانند. این افراد معمولا عصبی، ناکارآمد، افسرده و غیر قابل تحمل می شوند. علاوه بر مواردی که بیان نمودیم، برخی دیگر از دلایل نیز وجود دارند که به بروز جمع هراسی منجر می شوند. از جمله تربیت نادرست، وراثت، عزت نفس آسیب دیده، آزار جنسی در کودکی، مصرف مواد و موارد دیگر.
اضطراب اجتماعی چگونه خود را نشان می دهد؟
اضطراب اجتماعی به خصوص و به صورت آشکار در ترس و نگرانی از سخنرانی کردن خود را نشان می دهد. فردی که دچار این مشکل است، از زمانی که متوجه می شود که قرار است کنفرانس بدهد، دچار مشکلات زیر می شود:
- تپش قلب می گیرد.
- علائم اضطراب بر فرد چیره می شود.
- دستان او می لرزد.
- عرق سرد بر پیشانی او می نشیند.
- صدا دچار لرزش می شود.
- گلو خشک می شود.
- بدن او می لرزد.
- حافظه او دچار مشکل و اختلال می شود.
- قدرت بیان و تکلم او با مشکل مواجه می شود.
بنابراین موقعیت این چنینی مانند کنفرانس، فرد را در حالت اضطراب قرار می دهد و او تلاش می کند تا خود را از این وضعیت رها کند. در نتیجه اولین کاری که فرد انجام می دهد، اجتناب و فرار از این موقعیت است.
به طور کلی، فردی که دچار اضطراب اجتماعی است، در موقعیت های اجتماعی هر جایی که چند نفر در آن جا حضور دارند و بر روی ظاهر، کارها و رفتارهای او قضاوت می کنند، دچار این علائم می شود. هر چه قدر این قضاوت اهمیت بیشتری داشته باشد (برای مثال رئیس، خانواده ، فردی که قرار است با او ازدواج کند، استاد و …) اضطراب بیشتر خود را بروز می دهد.
فرد مضطرب اجتماعی تا جای ممکن سعی می کند تا از این موقعیت ها فرار کند، مگر آن که مجبور به مواجه شدن با آن شود. اگر فرد در نهایت با این موقعیت ها برخورد داشته باشد، با مشکلات زیادی این موقعیت را به پایان می رساند.
علائم مهم اختلال جمع هراسی
اختلال اضطراب اجتماعی زمانی در یک فرد به وجود می آید، که شخص به دلیل مشکل و اختلالی که درگیر آن شده است، دچار استرس شود. اما به طور کلی این اختلال دارای علائم خاصی می باشد. یعنی اگر شخصی این اختلالات را در بدن خود مشاهده نماید، درگیر مشکل جمع هراسی شده است. از جمله مهمترین علائم این اختلال، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- تغییر حالت ایستادن فرد و عدم برقراری ارتباط چشمی با دیگران
- ترس از قرار گرفتن در کنار یک یا چند نفر و توجه کردن آنها به فرد
- برهم خوردن مزاج و درگیر حالت تهوع شدن
- مورد قضاوت دیگران قرار گرفتن و شرمنده شدن
- لرزش، تعریق، سرخ شدن و بالا رفتن ضربان قلب
- دچار اضطراب شدن با قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی
- مختل شدن عملکرد های اجتماعی، شغلی و تحصیلی فرد
- و موارد دیگر
به طور کلی افرادی که با اختلال اضطراب اجتماعی درگیر هستند، علائم بیان شده را در زمان اجرا یا سخنرانی در برابر جمع از خود بروز می دهند.
شناسایی اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی می تواند در هر فردی به طور متفاوتی ظاهر شود، به طوری که برخی علائم ظاهری قابل مشاهده مانند سرخ شدن، لرزش و عرق کردن را دارند و برخی دیگر علائم درونی اضطراب و ترس بیشتری دارند. تست های غربالگری آنلاین مختلفی وجود دارد که به شما کمک می کند تشخیص دهید که آیا این اختلال اضطراب اجتماعی است یا خیر، سوالات غربالگری که می توانید از خود بپرسید عبارتند از:
- آیا ترس شدید و مداومی را تجربه می کنید که ممکن است کسی شما را قضاوت کند؟
- آیا یک موقعیت ترسناک منجر به حمله پانیک می شود؟
- آیا برای شرکت نکردن در رویدادهای اجتماعی تلاش زیادی می کنید؟
- آیا علائم اضطراب شما در زندگی روزمره اختلال ایجاد کرده است؟
در صورتی که تنها ۳ پرسش شما مثبت باشد، احتمال وجود اضطراب قوی تر می شود. اگرچه پاسخ به این پرسش ها یا تست های غربالگری آنلاین نمی‌تواند علت اضطراب شما را تشخیص دهد، اما می‌تواند به شما ایده دهد که فرد مبتلا به SAD ممکن است چه تجربه‌ای داشته باشد. همچنین، این پرسش ها به شما کمک می کند که برای درمان موثر به پزشک مراجعه کرده و علت اصلی این مشکلات را ریشه یابی کنید.
روش های فرار از اضطراب اجتماعی
گاهی فرد چاره ای برای مواجهه با این اضطراب اجتماعی ندارد و باید حتماً در آن موقعیت قرار بگیرد. برای مثال تصور کنید که یک مدیر باید در جلسه ای برای سخنرانی حاضر شود. قطعاً در چنین موقعیتی وی نمی تواند در جلسه حاضر نشود یا سخنرانی نکند. بنابراین از متدها و روش هایی برای کنترل اضطراب خود استفاده می کند که بعضی از این روش ها عبارتند از:
- به همراه داشتن داروهای ضد اضطراب و استفاده از آن در زمان نیاز
- برقرار نکردن ارتباط چشمی (eye contact) و در نتیجه بی حوصله شدن مخاطب او و عدم قضاوت در مورد او
- واگذار کردن غیر طبیعی کارها به سایر افراد
فرد با انجام ترفندهایی این چنینی تلاش می کند تا از موقعیت اضطراب اجتماعی فرار کند. اما این فرار همیشگی نیست و گاهی بسیاری از موقعیت های مناسب زندگی خود را به دلیل این فرارها از دست می دهد. در نتیجه در برهه ای از زندگی تصمیم به رفع این مشکل روانشناختی می گیرد.
راه های درمان اضطراب اجتماعی
اولین و مهم ترین نکته ای که باید در درمان اضطراب اجتماعی به آن توجه شود، تشخیص زود هنگام این اختلال است. با گذشت زمان، این اختلال ریشه دار می شود و درمان آن سخت تر خواهد شد. پرهیز مبتلایان به مراجعه به روانپزشک مشکلات بزرگی از جمله اعتیاد و افسردگی را به وجود خواهد آورد.
فرد با مراجعه به روانپزشک، طبق نظر او از داروهای درمان اختلال اضطراب استفاده خواهد کرد. برخی داروهای ضدافسردگی مانند سیمباتلا و لگزاپرو به کاهش اضطراب کمک می کند.
گاهی نیز روانپزشک با گفتگو درمانی و تغییر عادت های زندگی فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی، به رفع مشکلات او کمک می کند.
در پایان باید بگوییم که اضطراب اجتماعی نوعی اختلال روانی رایج است که فرد با شناخت علائم آن در زودترین زمان ممکن و مراجعه به بهترین متخصص اعصاب و روان و یا برقراری ارتباط با بهترین مشاوره آنلاین می تواند از این مشکل رهایی پیدا کند و به راحتی با موقعیت های اجتماعی زندگی خود مواجه شود.
بهترین روانپزشک برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی
معمولا افرادی که به این نوع اختلالات دچار می شوند، لازم است ابتدا به روانپزشک مراجعه کنند. روانپزشک با بررسی دقیق بروز مشکل جمع هراسی، شدت اختلال روانی و رفتاری، و وسعت تحرکات اجتماعی انها، روش های درمان خاصی را برای این دسته از افراد در نظر می گیرد. در اصل باید بگوییم روان درمانی و مراجعه به بهترین رواندرمانگر یکی از ساده ترین و بهترین روش هایی است، که می تواند برای درمان اضطراب اجتماعی مناسب باشد.
البته در صورتی که روان درمانی همراه با دارو درمانی باشد، نتیجه بهتری را برای بیمار در پس خواهد داشت. هدف روانپزشکان برای کمک به این گروه از افراد، تغییر رفتار آنها در جهت مطلوب است. می دانیم که در کشور افراد کمی ترجیح می دهند در زمان بروز هرگونه مشکلی به روانپزشکان مراجعه کنند. اما باید بگوییم افرادی که به روانپزشک مراجعه می نمایند، با سرعت بیشتری می توانند مشکلات خود را درمان کنند. هیچ چیز بدتر از این تصور نیست که مشکلات خودمان را خود در منزل برطرف می کنیم.
رفتار درمانی شناختی
از میان روش های درمانی موثر برای برطرف کردن مشکل اضطراب اجتماعی، درمان( CBT) می باشد. در این روش افکار و رفتار بیمار اصلاح شده و در یک روند مثبت قرار می گیرد. به گونه ای که بر روی عواطف بیمار تاثیر گذاشته و به او کمک می کند تا مشکل جمع هراسی را از خود دور نماید. در این روش درمانی سه تکنیک وجود دارد که عبارتند از:
- آموزش مهارت های اجتماعی
- در معرض قرار دادن
- بازسازی شناختی
بازسازی شناختی
این روش درمانی اختلال اضطراب اجتماعی بر روی علائم شناختی SAD تمرکز نموده و به بازسازی اعتماد به نفس ضعیف، ترس از ارزیابی منفی دیگران و … می پردازد. بازسازی شناختی را باید مجموعه از تمرین هایی به شمار آوریم، که ابتدا افکار منفی را در فرد تشخیص داده و پس از آن به ایشان کمک می کند تا این افکار منفی را با افکار مثبت جایگزین نماید.
در معرض قرار دادن
در این روش درمانی، فرد را از طریق تصویر سازی در یک موقعیت اجتماعی قرار داده، و کمک می کند تا شخص در چنین شرایطی از اضطراب اجتماعی خود دور شود. البته در صورتی که بیمار از اضطراب شدید اجتماعی برخوردار باشد، ممکن است با تصویر سازی بتواند در معرض قرار دادن موفق شده و در دنیای واقعی نیز جمع هراسی را از خود دور کند.
آموزش مهارت های اجتماعی
مدل سازی، نقش بازی کردن و تمرین با افراد دیگر، از جمله تمرین هایی هستند که در این مرحله برای از بین بردن اضطراب اجتماعی بیمار در نظر گرفته می شود. افرادی که این مهارت های اجتماعی را آموزش دیده اند، مسلما بهتر می توانند رفتارهای مناسب را تشخیص داده و از رفتار های نادرست دور شوند.
کلام آخر
اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) که با نام فوبیای اجتماعی نیز شناخته می شود، نوعی اختلال اضطرابی است که در آن افراد از قضاوت دیگران می ترسند و از آنها دوری می کنند. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی علائم بسیار زیادی دارند که باعث ناراحتی و اختلال قابل توجهی می شود. در صورتی که این بیماری درمان نشود، انزوا یا اضطراب ناشی از آن می تواند مشکلات متعددی از جمله افسردگی را ایجاد کند. به همین علت توصیه می شود در صورت مشاهده علائم اضطراب اجتماعی به بهترین روانپزشک تهران مراجعه نمایید.
۰ Comments