اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک (HPD)

تا به حال برایتان پیش آمده با فردی روبرو شوید که در نظرتان جذاب، پرانرژی و مهارتمند جلوه کند اما در عین حال نیازمند تایید و توجه مداوم باشد؟ افردی که دنبال جلب توجه و تایید از سوی دیگران هستند و به شدت در تلاشند تا به عنوان مرکز توجه جمع قرار گیرند حتی اگر خودشان هم نداند به احتمال زیاد به اختلال شخصیت نمایشی یا هیسترونیک مبتلا هستند.

 حال سوال اینجاست که  چقدر درباره اختلال شخصیت هیستریونیک میدانید؟ علل و علائم اختلال شخصیت نمایشی میشناسید؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و طرز رفتار با اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک تا انتهای این مقاله از سایت دکتر روانپزشک؛ علیرضا جباری همراه ما باشید.

اختلال شخصیت نمایشی چیست؟

همانطور که اشاره شد؛ اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک (Histrionic Personality Disorder) با توجه طلبی مداوم، واکنش بیش از حد عاطفی و رفتار اغوا کننده مشخص می شود. نام آن از کلمه histrionic گرفته شده است که به معنای “دراماتیک یا نمایشی” است. این اختلال شخصیت در خوشه B یا دسته دوم اختلالات شخصیتی قرار می گیرد که اختلالات دیگری مانند اختلال شخصیت مرزی (BPD)، اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلال شخصیت خودشیفته را نیز شامل می شود.

افراد مبتلا به بیماری شخصیت هیستریونیک، تمایل دارند موقعیت ها را بیش از حد نمایش دهند، که ممکن است روابط را مختل کرده و منجر به افسردگی شود. علاوه بر نشان دادن رفتار توجه طلبانه، اختلال شخصیت هیستریونیک با احساسات سطحی و رفتار غیر واقعی مشخص می شود. این اختلال معمولا از اوایل بزرگسالی، زمانی که شخصیت شروع به شکل گیری می کند، شروع شده و در موقعیت های مختلف آشکار می شود.

ویژگی اختلال هیستریونیک (HPD)

افراد مبتلا به این اختلال وقتی در مرکز توجه نیستند احساس ناراحتی می کنند آن‌ها ممکن است در موقعیت‌های نامناسب، از جمله روابط اجتماعی و شغلی، به شیوه‌ ای خود محور یا از نظر جنسی اغواکننده عمل کنند. اغلب این افراد با رفتارهای نمایشی در برخورد اول جذاب به نظر می رسند، با این حال، ممکن است با نمایش عمومی بیش از حد احساسات خود، باعث ناراحتی و شرمندگی دوستان یا آشنایانشان شوند. از دیگر ویژگی های این اختلال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• علایق و گفتگوی آنها متمرکز بر خود خواهد بود.
• آن ها از ظاهر فیزیکی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می کنند.
• آن ها تمایل دارند که روابط صمیمی تر از آنچه هست، نشان دهند.
• بیان احساسی آن ها ممکن است سطحی و به سرعت در حال تغییر باشد.
• سبک گفتار آن ها فاقد جزئیات است.

این افراد ممکن است در مشاغلی که ارزش و نیاز به تخیل و خلاقیت دارند خوب ظاهر شوند، اما احتمالا در کارهایی که نیاز به تفکر منطقی یا تحلیل دارند، مشکل خواهند داشت.

نشانه های اختلال شخصیت نمایشی (HPD)

به اعتقاد انجمن روانشناسی آمریکا راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، برای تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک، باید پنج یا بیشتر از علائم زیر وجود داشته باشد:

• خود محوری، احساس ناراحتی زمانی که مرکز توجه نیست.
• دائما به دنبال اطمینان یا تأیید است.
• اکثرا ظاهر یا رفتار نامناسب اغوا کننده دارد.
• حالات عاطفی در حال تغییر سریع که برای دیگران کم عمق به نظر می رسد.
• به ظاهر فیزیکی خود بیش از حد توجه کرده و از ظاهر فیزیکی برای جلب توجه استفاده می کند.
• به راحتی تحت تأثیر افراد دیگر قرار می گیرند، اما پیروی از جزئیات برای آن ها دشوار است.
• احساسات اغراق آمیز شده را بیش از حد نمایش می دهد.

علت بروز اختلال شخصیت نمایشی

علت اصلی اختلال شخصیت هیستریونیک ناشناخته است، اما اتفاقات دوران کودکی و ژنتیک ممکن است در شکل‌گیری آن دخیل باشند. بهتر است بدانید که این اختلال در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد. اگرچه ژنتیک تاثیر بسزایی در بروز این شخصیت دارد، اما محیطی که در آن بزرگ شده اید، وقایعی که در زندگی رخ داده است و روابط با اعضای خانواده و دیگران می تواند باعث ایجاد اختلال شخصیت هیستریونیک شوند.

شایع‌ترین عواملی که موجب افزایش خطر ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی در افراد می‌شود، عبارت است از:

• مورد آزار کلامی قرار گرفتن
• تجربه ترومای دوران کودکی
• داشتن حساسیت بالاتر به محرک های محیطی (نور، صدا و …)

دیگر اختلالات شخصیتی ایجاد شده در اثر شخصیت نمایشی (HPD)

همان طور که اشاره شد، شخصیت هیستریونیک در دسته دوم یا خوشه B اختلالات شخصیتی قرار دارد و ممکن است با با چند اختلال سلامت روانی دیگر همراه است. مهمترین اختلالات همزمان یا شرایط مرتبط شخصیت نمایشی عبارتند از:

• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال شخصیت وابسته
• اختلالات خوردن
• اختلال شخصیتی خودشیفتگی
• اختلال مصرف مواد

چگونه شخصیت هیستریونیک را تشخیص دهیم؟

برای تشخیص اختلال شخصیت نمایشی، نیاز به ملاقات و مشاوره با یک حرفه‌ای در حوزه روانشناسی یا روانپزشکی است. این تشخیص باید توسط یک حرفه‌ای متخصص در ارزیابی اختلالات شخصیتی صورت گیرد تا براساس مطالعه و تجزیه و تحلیل الگوهای رفتاری، نمایش عواطف و تجربیات شخصی افراد تشخیص درستی انجام شود.

روش‌های تشخیص اختلال هیستریونیک توسط رواندرمان‌گر یا روانپزشک به شرح زیر است:

۱) مصاحبه: یک مصاحبه جامع با فرد مورد بررسی صورت می‌گیرد تا الگوهای رفتاری، نحوه برخورد با عواطف، و روابط بین فرد و دیگران بررسی شود.

۲) مقیاس‌های ارزیابی: در برخی موارد، از مقیاس‌های ارزیابی روانشناختی استفاده می‌شود تا الگوهای رفتاری و نمایشی هیستریونیک را اندازه‌گیری کند.

۳) بررسی تاریخچه: بررسی تاریخچه زندگی فرد و تجربیات گذشته می‌تواند در تشخیص اختلال شخصیت نمایشی مفید باشد.

↫ مشاوره آنلاین روانپزشکی از زبان دکتر علیرضا جباری:

۰۰:۴۱

مشاوره آنلاین

اهمیت پیشگیری و رفتار درست خانواده با شخصیت هیستریونیک

پیشگیری از رفتار های مخرب و سخن و رفتار درست در خانواده می‌تواند در مدیریت و کاهش اثرات شخصیت هیستریونیک و حتی ایجاد آن از سنین کودکی کمک کند. در ادامه به برخی از راهکارها و اهمیت‌های پیشگیری و رفتار درست با شخصیت هیستریونیک اشاره خواهیم کرد:

• آموزش مهارت‌های ارتباطی سالم به افراد هیستریونیک و خانواده‌های آن‌ها
• ایجاد مرزها و محدودیت‌ها بین افراد شخصیت نمایشی و اطرافیانشان
• اطلاعات و آگاهی خانواده و اطرافیان
• حمایت روانی و تایید کنترل شده

همواره توجه داشته باشید که مراجعه به روان‌درمانگر یا روانپزشک در این مورد الزامی است و باید برای جلوگیری از وخیم شدن وضعیت و کنترل اختلال شخصیت نمایشی تمام حرکات و رفتارهای اطرافیان با فرد بیمار زیر نظر متخصص روان بوده و برنامه درمانی تعیین شده از طرف او همواره اجرا گردد.