بیش فعالی بزرگسال یا ADHD بزرگسالان؛ علل، علائم و درمان

اختلال کمبود توجه و بیش فعالی یک اختلال عصبی رفتاری است که با ترکیبی از بی توجهی، بیش فعالی و رفتار تکانشی مشخص می شود. علائم مربوط به بی توجهی می تواند شامل مشکل در حفظ تمرکز، فراموشی در فعالیت های روزانه و مشکلات در سازماندهی و پیگیری باشد. اگرچه ADHD یک اختلال رشدی در کودکان نظر گرفته می شود، اما ممکن است یک نوع ADHD در بزرگسالی وجود داشته باشد. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی علل، علائم و روش درمان بیش فعالی در بزرگسالان بپردازیم، لذا تا انتها همراه ما باشید.

بیش فعالی در بزرگسالان

همانطور که اشاره شد بیش فعالی یک اختلال رشدی در نظر گرفته می شود، بدین معنا که از کودکی وجود دارد. با این حال در سال‌های اخیر، برخی از محققان استدلال کرده‌اند که ممکن است یک نوع ADHD در بزرگسالی هم ادامه داشته باشد. بر اساس CDC، بیش از ۹ درصد از کودکان در سن مدرسه در سال ۲۰۱۶ مبتلا به ADHD تشخیص داده شدند. در بزرگسالان، شیوع معمولاً بین ۲ تا ۶ درصد تخمین زده می شود.

در حالی که ADHD اغلب برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می شود و درمان می شود، بسیاری از افراد تا بزرگسالی تشخیص داده نمی شوند. در اوایل زندگی، ADHD معمولاً به صورت مشکلات رفتاری در مدرسه یا مشکل در تمرکز، درک مطالب یا تکمیل وظایف ظاهر می شود. در بزرگسالی، ممکن است به صورت مشکلات در دستیابی به اهداف یا رسیدن به راهکار در محل کار، چالش های اجتماعی ناشی از رفتارهای تکانشی یا بی پروا، یا حواس پرتی مکرر در طول فعالیت های روزمره ظاهر شود.

علائم بیش فعالی بزرگسالان

بر اساس DSM-5 ، برای تشخیص ADHD، یک فرد باید حداقل به مدت شش ماه با مشکلات مربوط به بی توجهی و یا بیش فعالی تکانشگری مواجه شود. این علائم به طور قابل توجهی بر عملکرد زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد. این رفتارها همچنین باید در دو یا چند زمینه مانند خانه، محل کار یا محیط‌های اجتماعی وجود داشته باشد. طبق تخقیقات DSM، علائم بیش فعالی باید قبل از ۱۲ سالگی وجود داشته باشد، حتی اگر فرد بالغ تشخیص داده شود. مهمترین علائم و نشانه های بیش فعالی بزرگسالان عبارتند از:

• بی قراری مکرر، تکان دادن، ضربه زدن
• اغلب زمانی که انتظار می رود نشستن باقی بماند، صندلی را ترک می کنند
• قدم زدن، دویدن یا بالا رفتن مکرر زمانی که انجام این کار نامناسب است
• احساس بی قراری بیش از حد
• احساس ناراحتی زمانی که برای مدت طولانی ثابت بماند
• مشکل در شرکت در فعالیت های اوقات فراغت
• بیش از حد حرف زدن
• به طور پیشگیرانه پاسخ به سؤالات را تار می کند
• دشواری انتظار برای نوبت
• قطع حرف دیگران در حین مکالمه
• رفتار تکانشی، گاهی درگیر شدن در رفتار مخاطره آمیز در حین انجام این کار

علاوه بر علائم بیش فعالی ممکن است فرد از نقص توجه یا بی توجهی رنج ببرد، لذا مهمترین نشانه های بی توجهی در بزرگسالان عبارتند از:

• بی دقتی و نادیده گرفتن جزئیات
• مشکل در تمرکز بر روی کارها یا مکالمات
• حواس پرت بودن
• مشکل در انجام دستورالعمل ها یا وظایف
• مشکل در سازماندهی وظایف، فعالیت ها و متعلقات؛ برای مدیریت کارآمد زمان
• اجتناب یا امتناع از فعالیت‌هایی که نیاز به توجه مداوم دارند (گزارش‌ها، فرم‌ها، بررسی مقالات)
• از دست دادن مکرر وسایل
• فراموشی فعالیت های روزانه (قرارها، کارهای روزمره)

انواع بیش فعالی یا ADHD

ADHD به طور کلی به ۳ نوع طبقه بندی می شود. تشخیص تظاهرات ترکیبی زمانی انجام می شود که فرد حداقل به مدت شش ماه با هر دو علائم بیش فعالی- تکانشگری و بی توجهی مراجعه کند. تشخیص نوع عمدتاً بی توجه زمانی انجام می شود که فرد با معیارهایی برای علائم بی توجهی مراجعه کند اما برای حداقل شش ماه علائم بیش فعالی- تکانشگری را ندارد. تشخیص نوع غالباً بیش فعال – تکانشگر زمانی انجام می شود که فرد با معیارهایی برای علائم بیش فعالی – تکانشگری مراجعه کند، اما برای حداقل شش ماه علائم بی توجهی نداشته باشد.

آیا نوع بی توجه یا بیش فعالی در بزرگسالان بیشتر است؟

در بزرگسالان مبتلا به ADHD، علائم بی توجهی به طور کلی برجسته تر است. بسیاری از بزرگسالانی که در اواخر زندگی تشخیص داده می شوند، با نوع بی توجه یا ترکیبی تشخیص داده می شوند. چنین مردان و زنان مبتلا به ADHD معمولاً برای تمرکز بر وظایف یا اولویت‌بندی فعالیت‌ها تلاش می‌کنند، که به نوبه خود ممکن است منجر به مشکل در تکمیل کار، از دست دادن ضرب‌الاجل‌ها و فراموشی مشارکت‌های اجتماعی شود. با این حال، ممکن است بزرگسالان مبتلا به ADHD عمدتا بیش فعال تشخیص داده شوند. این افراد ممکن است بیشتر با احساسات بی قراری، رفتارهای تکانشی یا حتی بی پروا و مشکلات اجتماعی مانند قطع مکرر صحبت دیگران دست و پنجه نرم کنند.

علت بیش فعالی بزرگسالان

علت بیش فعالی در بزرگسالان هنوز به طور کامل مشخص نشده است. اما تحقیقات نشان می دهد که بیش فعالی در بزرگسالان ممکن است به عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و عوامل نوروشیمیایی مرتبط با عملکرد مغزی مربوط باشد. در زیر عواملی که به عنوان علل احتمالی بیش فعالی در بزرگسالان مطرح شده اند را بررسی می کنیم:

↲ عوامل ژنتیکی

برخی از تحقیقات نشان می دهند که بیش فعالی به طور قابل توجهی به وراثت مرتبط است. ژنتیک می تواند عاملی در توسعه بیش فعالی در بزرگسالان باشد و ممکن است به انتقال ژن های مرتبط با عملکرد مغزی و نقص های عصبی مربوط باشد.

↲ عوامل محیطی

محیط زندگی و تجربیات بزرگسالان می تواند نقشی در بروز بیش فعالی ایفا کند. عوامل محیطی مانند استفاده از مواد مخدر، مصرف الکل، عوامل محیطی زیستی، تغذیه نامناسب، تنش های روانی و فشارهای اجتماعی ممکن است باعث افزایش خطر بروز بیش فعالی در بزرگسالان شوند.

↲ عوامل نوروشیمیایی

تحقیقات نشان می دهد که نواقصی در عملکرد مغزی مانند نقص در عملکرد نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی مغزی) می تواند باعث بروز بیش فعالی در بزرگسالان شود. عدم تعادل در سطوح دوپامین و نوراپی‌نفرین (نوروترانسمیترهای مرتبط با کنترل توجه و هیجان) ممکن است در بروز بیش فعالی نقش داشته باشد.

↲اختلالات مزمن

برخی از اختلالات مزمن مانند اختلالات خواب، درد مزمن، اختلالات تغذیه ای و سایر مشکلات سلامتی می توانند عاملی در بیش فعالی در بزرگسالان باشند.

↲ مشکلات عاطفی و روانی

اضطراب، افسردگی، نارسایی خودکنترل و مشکلات روانی دیگر ممکن است باعث بروز علائم بیش فعالی در بزرگسالان شوند.

↲ مشکلات فراشناختی

نقص در عملکرد اجرایی مغزی مانند کنترل توجه، برنامه‌ریزی و سازماندهی، کنترل عاطفی و کارکردهای اجرایی دیگر ممکن است باعث بیش فعالی در بزرگسالان شود.

↲ مصرف مواد مخدر

استفاده از مواد مخدر ممکن است باعث افزایش خطر بروز بیش فعالی در بزرگسالان شود.

↲ مشکلات خواب

کمبود خواب، بیداری شبانه و مشکلات خواب دیگر ممکن است باعث ایجاد علائم بیش فعالی در بزرگسالان شوند.

آیا بیش فعالی با شروع بزرگسالان ایجاد می شود؟

طبق تعریف DSM-5 از ADHD، هیچ علامتی باید از سن ۱۲ سالگی یا زودتر وجود داشته باشد تا کسی واجد شرایط تشخیص باشد. با این حال، در سال‌های اخیر، برخی از مطالعات طولی که شرکت‌کنندگان را از کودکی تا بزرگسالی دنبال کردند، گزارش کردند که به نظر می‌رسد برخی افراد با وجود اینکه در دوران کودکی واجد شرایط تشخیص ADHD نیستند، آستانه تشخیص ADHD را در سال‌های نوجوانی یا بزرگسالی برآورده می‌کنند.

محققان به این نتیجه رسیدند که ADHD ممکن است همیشه در دوران کودکی شروع نشود. با این حال، برخی از مطالعات بعدی استدلال کردند که آنچه به عنوان “ADHD با شروع بزرگسالان” طبقه بندی می شود ممکن است در واقع چیز دیگری باشد ، مانند عوارض جانبی ناشی از مصرف مواد یا یک بیماری مرتبط مانند اختلال دوقطبی . سایر متخصصان استدلال می کنند که علائم ADHD ظاهراً “دیرآشفته” ممکن است در تمام مدت وجود داشته باشد، و به سادگی در معاینات قبلی نادیده گرفته شده است. در هر حال تحقیقات بیشتری برای پاسخ قطعی به سوال ADHD در بزرگسالی مورد نیاز است.

روش های تشخیص بیش فعالی بزرگسالان

همانطور که گفته شد بیش فعالی در بزرگسالان یک اختلال رفتاری است که معمولاً در دوران کودکی شروع می شود و در طول عمر باقی می ماند. و اگر در همان کودکی تشخیص داده نشود، تشخیص بیش فعالی در بزرگسالان چالش برانگیز است زیرا علائم آن ممکن است با علائم دیگر اختلالات رفتاری و روانی از جمله اضطراب، افسردگی و اختلالات عملکرد اجرایی اشتباه گرفته شوند. برای تشخیص بیش فعالی در بزرگسالان، می توان از روش های زیر استفاده کرد:

۱. مصاحبه بالینی

روشی است که در آن پزشک یا متخصص روانشناس با بیمار مصاحبه می کند تا علائم و نشانه های بیش فعالی را بررسی کند. مصاحبه با بیمار و افراد نزدیک به او می تواند اطلاعات مفیدی درباره تاریخچه علائم، زمان شروع و شدت آنها ارائه دهد.

۲. استفاده از مقیاس ها و پرسشنامه ها

برخی از مقیاس ها و پرسشنامه ها می توانند به عنوان ابزارهای ارزیابی مفید برای تشخیص بیش فعالی در بزرگسالان استفاده شوند. به عنوان مثال، مقیاس بیش فعالی در بزرگسالان (ASRS) می تواند به عنوان یک ابزار اولیه برای تشخیص بیش فعالی استفاده شود.

۳. بررسی تاریخچه علائم

بررسی تاریخچه علایم بیش فعالی در دوران کودکی می تواند نشان دهنده وجود این اختلال در بزرگسالی باشد. اطلاعاتی درباره عملکرد تحصیلی، روابط اجتماعی و شغلی قبلی بیمار نیز می تواند به تشخیص بیش فعالی کمک کند.

۴. بررسی علامت های فیزیکی

برخی از علامت های فیزیکی مانند لرزش، بیقراری و علائم دیگر می توانند نشان دهنده بیش فعالی در بزرگسالان باشند.

۵. بررسی علامت های همراه

بررسی علائم و نشانه های همراه با بیش فعالی مانند اختلالات خواب، اضطراب و افسردگی می تواند به تشخیص درست کمک کند.

درمان بیش فعالی در بزرگسالان

بیش فعالی را می توان با روان درمانی و یا دارو با موفقیت درمان کرد. درمان های روانپزشکی می تواند مهارت هایی را به فرد کمک کند تا خود را به سمت وظایف هدایت کند و در مورد رفتار خود آگاه تر شود تا به طور مؤثر آن را تنظیم کند. داروها می توانند به تقویت تمرکز، رفع بی قراری و بهبود پیشرفت حاصل از مهارت های اجتماعی آموخته شده در درمان کمک کنند.

۱- دارودرمانی

داروهایی که معمولاً برای درمان ADHD تجویز می‌شوند شامل دسته‌ای از داروها به نام محرک‌ها هستند که هم اثرات کوتاه مدت و هم طولانی‌ مدت دارند. داروهای کوتاه اثر ممکن است نیاز به مصرف بیشتر داشته باشند و داروهای طولانی اثر معمولاً یک بار در روز مصرف شوند.

داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است برای درمان بزرگسالان مبتلا به ADHD در نظر گرفته شوند. مشابه محرک ها، داروهای ضد افسردگی نوراپی نفرین و انتقال دهنده های عصبی دوپامین را هدف قرار می دهند. داروهایی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند شامل دسته قدیمی تر داروها به نام سه حلقه ای، اما همچنین داروهای ضد افسردگی جدیدتر مانند ونلافاکسین (Effexor) و بوپروپیون (ولبوترین) هستند. این داروها همچنین می توانند به کاهش هوس نیکوتین و ترک سیگار کمک کنند.

۲- روان درمانی

بسیاری از بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی بازخورد اجتماعی منفی از والدین، معلمان، کارفرمایان و همسالان خود در طول تاریخ تحصیلی یا شغلی خود دریافت کرده‌اند که می‌تواند به اعتماد به نفس ، عزت نفس یا باورهایشان درباره توانایی‌هایشان آسیب برساند. درمان شناختی رفتاری (CBT) یا روان درمانی می تواند به شناسایی سوگیری های منفی در تفکر کمک کند که باعث کاهش انگیزه و تداوم رفتارهای اجتنابی می شود و به پرورش طیف وسیعی از رفتارهای سازگارانه کمک می کند. آموزش میانجیگری ذهن آگاهی همچنین می تواند توجه پایدار به وظایف و توانایی کار بر روی مشکلات را بهبود بخشد. درمان همچنین ممکن است به سمت سایر اختلالات خلقی و اختلال اضطراب که معمولاً در بزرگسالان مبتلا به ADHD رخ می دهد، هدف قرار گیرد.

۳- استراتژی های خود درمانی

قبل از هر کاری توجه داشته باشید که هر گونه تصمیم و حرکتی باید حتما زیر نظر روانپزشک یا روان درمانگر انجام شود. هر فرد شرایط منحصر به فرد خود را در پیش می‌گیرد که رایج ترین آن‌ها عبارت اند از:

برنامه ریزی داشته باشید:

لیستی از کارهایی که باید هر روز انجام دهید تهیه کنید. هر کدام را که تکمیل می کنید بررسی کنید. در نظر داشته باشید که یک برنامه ریز یا دفترچه قرار ملاقات همراه خود داشته باشید تا بتوانید اطلاعات مهم یا قرار ملاقات ها را پیگیری کنید.

کارهایتان را به وظایف کوچکتر تقسیم کنید:

به راحتی می‌توان از پروژه‌های بزرگ غرق شد، اما تجزیه آن‌ها به اجزای کوچک‌تر و پرداختن به آن‌ها گام به گام می‌تواند آن را کمتر ترسناک کند.

روتین زندگی مشخصی داشته باشید:

داشتن یک برنامه منظم می تواند به بزرگسالان مبتلا به ADHD کمک کند تا در مسیر خود باقی بمانند و حواس پرتی را کاهش دهند.

عوامل حواس پرتی را به حداقل برسانید:

کاهش درهم و برهمی و از بین بردن عوامل حواس پرتی نیز ممکن است زمانی مفید باشد که می خواهید در انجام کار خود بمانید.

۴- حمایت احتماعی

حمایت مداوم افراد و جامعه برای آرامش روانی و جسمی هر فرد ضروری است. اگر یک فرد بزرگسال مبتلا به ADHD در یک رابطه طولانی مدت و متعهد باشد، شریک زندگی او می تواند از حمایت برای کمک به زوجین در گذر از چالش های منحصر به فردی که ADHD می تواند برای رابطه آنها ایجاد کند، بهره مند شود. همچنین فراهم کردن بستر مناسب آموزشی برقراری رابطه با افراد بیش فعال از الزامات حیاتی جوامع امروزی است.

درمان قطعی بیش فعالی در بزرگسالان چیست؟

معمولاً تصور می شود ترکیبی از دارو و درمان موثرترین راه برای درمان بیش فعالی در بزرگسالان باشد. دارو می‌تواند به مدیریت علائم روزانه بی‌توجهی یا بی‌قراری کمک کند، در حالی که درمان می‌تواند به تقویت مهارت‌های عملی مانند مدیریت زمان و سازماندهی کمک کند. به طورکلی، این درمان ها به بزرگسالان کمک می‌کند تا با بیش فعالی خود و چالش‌هایی که در طول زندگی آنها ایجاد کرده است کنار بیایند.

روان درمانی ها نیز همچنین می تواند به شرایط همراهی که بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD با آن دست و پنجه نرم می کنند، مانند افسردگی ، اضطراب یا بی خوابی کمک کند. اگرچه درمان و دارو در هماهنگی خوب عمل می کنند، برخی از بزرگسالان متوجه می شوند که تنها یک رویکرد جداگانه برای کنترل علائم آنها کافی است. بسیاری از بزرگسالان نیز بر تغییرات سبک زندگی تمرکز می کنند، مانند ورزش منظم یا شروع یکتمرین مدیتیشن ، که نشان داده شده است به مدیریت روزانه ADHD کمک می کند .

تاثیرات اختلال بیش فعالی بر زندگی بزرگسالان

اختلال بیش فعالی (ADHD) می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر زندگی بزرگسالان داشته باشد. این تأثیرات می‌تواند در حوزه‌های مختلف زندگی، شامل شغل، روابط شخصی، تحصیلات، سلامت روانی و جسمی و کیفیت زندگی به وجود آید. در زیر به برخی از تأثیرات اختلال بیش فعالی بر زندگی بزرگسالان اشاره می‌کنم:

+ عملکرد شغلی

افراد بزرگسال مبتلا به اختلال بیش فعالی ممکن است با مشکلات در عملکرد شغلی مواجه شوند. عدم تمرکز، عدم توانایی در مدیریت زمان و وظایف، عدم توجه به جزئیات و ناتوانی در پایان دادن به پروژه‌ها می‌تواند باعث کاهش عملکرد و موفقیت در محیط کار شود.

+ روابط شخصی

بیش فعالی می‌تواند تأثیرات منفی بر روابط شخصی بزرگسالان داشته باشد. عدم توجه و بی‌انضباطی می‌تواند باعث مشکلات در ارتباطات میان فردی شود و روابط را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، عدم کنترل عصبانیت و خشم می‌تواند به مشکلات در خانواده، روابط عاطفی و دوستی‌ها منجر شود.

+ تحصیلات و آموزش

بیش فعالی می‌تواند بر عملکرد تحصیلی و آموزشی تأثیر بگذارد. دشواری در تمرکز و توجه، عدم توانایی در مدیریت وقت و تکالیف، و کاهش استقامت می‌تواند باعث کاهش عملکرد تحصیلی و تحصیلاتی شود.

+ سلامت روانی و جسمی

افراد بزرگسال مبتلا به بیش فعالی ممکن است با مشکلات سلامت روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات اضطرابی روبرو شوند. همچنین، ناتوانی در تعامل با دیگران و مشکلات در رفتارهای اجتماعی می‌تواند منجر به عدم رضایت و کیفیت زندگی پایین‌تری شود. همچنین، در بعضی افراد مبتلا به بیش فعالی، مشکلات جسمی مانند بهره‌وری ناکافی از خواب، نیاز به فعالیت بدنی بیشتر و سبک زندگی نامنظم مشاهده می‌شود.

+ مشکلات مالی

بیش فعالی می‌تواند تأثیرات منفی بر مدیریت مالی بزرگسالان داشته باشد. مشکلات در برنامه‌ریزی مالی، اندازه‌گیری پاداش و تأخیر در پرداخت قبوض و بدهی‌ها می‌تواند به مشکلات مالی و افزایش استرس مالی منجر شود.

+ استرس و اضطراب

بیش فعالی می‌تواند منجر به افزایش استرس و اضطراب در زندگی بزرگسالان شود. ناتوانی در مدیریت وقت، تمرکز و توجه، انجام وظایف و مشکلات در روابط می‌تواند باعث افزایش استرس و اضطراب در زندگی روزمره شود.

در نهایت توصیه می‌شود…

با اینکه اختلال بیش فعالی می‌تواند بر زندگی بزرگسالان تأثیرات منفی بگذارد و منجر به مشکلات در حوزه‌های مختلف شود. اما درک و آگاهی درباره این اختلال، مشاوره و پشتیبانی مناسب، استفاده از روش‌های مدیریت و درمانی، و ایجاد ترکیبی از روش‌های رفتاری و دارویی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و مدیریت بهتر این اختلال کمک کند. علائم بیش فعالی بزرگسالان معمولاً با دارو، درمان یا ترکیبی از این دو قابل درمان است. با این حال، وقتی ADHD درمان نشود، می‌تواند اثرات نامطلوب طولانی‌مدتی سلامت جسمی و و روانی فرد داشته باشد، لذا در صورت مشاهده نشانه های این اختلال حتما به روان درمانگر یا بهترین روانپزشک تهران مراجعه نمایید.