احساس سوگ عاطفی و مراحل کنار آمدن با آن

سوگ عاطفی یکی از پیچیده‌ترین واکنش‌های احساسی است که انسان در مواجهه با فقدان تجربه می‌کند. این سوگ ناشی از پایان یک رابطه عاطفی، از دست دادن یک عزیز یا حتی تغییرات مهم در زندگی است. احساس غم، اندوه و آشفتگی ذهنی از نشانه‌های رایج سوگ عاطفی است که بسته به فرد، شدت و مدت زمان آن متفاوت خواهد بود. درک این احساسات و آگاهی از مراحل مختلف آن به پذیرش و مدیریت بهتر سوگ کمک می‌کند. در این مقاله، به بررسی علائم، مراحل و روش‌های کنار آمدن با سوگ عاطفی می‌پردازیم تا با آگاهی لازم این دوران را برای خود و عزیزانتان آسان تر کنید.

منظور از سوگ عاطفی چیست؟

سوگ عاطفی نوعی واکنش احساسی است که در پاسخ به فقدان عاطفی رخ می‌دهد. این فقدان ناشی از جدایی، مرگ یک عزیز، تغییرات اساسی در زندگی یا حتی از دست دادن یک شغل یا موقعیت اجتماعی است. سوگ فرایندی طبیعی است که به افراد این توانایی را می‌دهد تا با تغییرات ناگهانی سازگار شوند و به مرور زمان تعادل احساسی خود را به دست بیاورند.

سوگ عاطفی در مردان

سوگ عاطفی در مردان با نشانه‌های متفاوتی نسبت به خانم‌ها ظاهر می‌شود. در بسیاری از فرهنگ‌ها، مردان به دلیل انتظارات اجتماعی، احساسات خود را سرکوب می‌کنند و کمتر در مورد غم و اندوه خود صحبت می‌کنند. این موضوع باعث بروز رفتارهایی مانند پرخاشگری، انزوا، افزایش مصرف مواد مخدر یا الکل می‌شود. علاوه‌بر این، آقایان، درگیر فعالیت‌های شدید کاری یا ورزشی می شوند تا از رویارویی مستقیم با احساسات خود اجتناب کنند. شناخت و پذیرش احساسات، دریافت حمایت عاطفی و گفتگو با افراد قابل اعتماد، نقش مهمی در روند بهبود سوگ عاطفی در مردان دارد.

علائم سوگ عاطفی در روانشناسی

به‌طور معمول علائم سوگ عاطفی در ابعاد مختلف روانی، جسمی و رفتاری ظاهر می‌شوند. برخی از نشانه‌های رایج آن عبارتند از:

• احساس غم و اندوه شدید
• تغییر در الگوی خواب (بی‌خوابی یا خواب بیش از حد)
• کاهش یا افزایش اشتها
• کاهش تمرکز و احساس خستگی مفرط
•  احساس گناه، خشم یا ناامیدی
• کناره‌گیری از روابط اجتماعی
• افکار وسواسی درباره فرد یا موقعیت ازدست‌رفته
• کاهش انگیزه برای انجام کارهای روزمره

مراحل سوگ عاطفی

سوگ عاطفی در چندین مرحله رخ می‌دهد که هر فرد آن‌ها را به شیوه‌ای منحصر‌به‌فرد تجربه می‌کند. این مراحل عبارتند از:

مرحله اول: شوک و انکار

 در ابتدا فرد از پذیرش واقعیت خودداری می‌کند و احساس بی‌حسی یا کرختی می‌کند.

مرحله دوم: خشم

 پس از پذیرش تدریجی فقدان، فرد  خشمگین می‌شود، چه نسبت به خود، چه نسبت به دیگران یا حتی شرایطی که منجر به این فقدان شده است.

مرحله سوم: چانه‌زنی

 در این مرحله، فرد تلاش می‌کند با خود یا نیرویی برتر معامله کند تا فقدان را جبران کند. این مرحله شامل افکار «اگر فقط این کار را می‌کردم، او هنوز کنارم بود» باشد.

مرحله چهارم: افسردگی و ناامیدی

 غم شدید، احساس پوچی، کناره‌گیری اجتماعی و از دست دادن انگیزه از نشانه‌های این مرحله هستند.

مرحله پنجم: پذیرش

 فرد به تدریج می‌پذیرد که فقدان رخ داده و نمی‌تواند آن را تغییر دهد.

مرحله ششم: سازگاری

 در این مرحله، فرد بازسازی زندگی خود را شروع می‌کند و به فعالیت‌های روزمره برمی‌گردد.

مرحله هفتم: یافتن معنا و رشد شخصی

 در نهایت، برخی افراد از تجربه سوگ، درس‌های مهمی می‌گیرند و آن را به‌عنوان فرصتی برای رشد فردی و معنوی در نظر می‌گیرند.

راهکارهای کنار آمدن با سوگ عاطفی

سوگ عاطفی یا شکست عشقی، تجربه‌ای دردناک است. برای مقابله با آن، ابتدا احساسات خود را بپذیرید و به خودتان اجازه دهید غمگین یا عصبانی باشید. سپس با دوستان، خانواده یا مشاور صحبت کنید و از حمایت آنها بهره‌مند شوید. مراقبت از خود را فراموش نکنید؛ به اندازه کافی بخوابید، غذای سالم بخورید و ورزش کنید. از تصمیمات عجولانه پرهیز کنید و به جای آن، روی فعالیت‌های مثبت تمرکز کنید و به یاد داشته باشید که بهبود زمان می‌برد، پس صبور باشید و به خودتان فرصت بدهید.

↲ سوگواری بعد از اتمام رابطه

پایان یک رابطه عاطفی تاثیرات عمیقی بر روان فرد می‌گذارد. پذیرش احساسات، پرهیز از سرکوب آن‌ها، مشغول نگه داشتن خود با فعالیت‌های جدید و دریافت حمایت اجتماعی به فرآیند بهبود فرد کمک می‌کند. بنابراین اگر شما هم تجربه مشابهی در این زمینه دارید، بهتر است به جایی سرزنش کردن خود و منزوی شدن، بیشتر فعالیت‌هایی را انجام دهید که به بهبود وضعیت فعلی شما کمک می‌کنند.

✍️ بیشتر بخوانید: تاثیر خوب گوش دادن در روابط عاطفی

متاسفانه اکثر افراد بعد از تجربه چنین اتفاقاتی از خانواده و جامعه دوری می‌کنند و سعی دارند اکثر مواقع با نشخوار فکری و بیش از اندازه فکر کردن به این واقعه خود را آزار بدهند. در صورتی که بهترین راه حل دریافت حمایت‌های اجتماعی و شرکت در جلسات مشاوره و تراپی است.

↲ سوگ مرگ عزیزان

از دست دادن عزیزان تجربه‌ بسیار  دشواری است که به زمان زیادی برای التیام نیاز دارد. مطمئنا اجازه دادن به خود برای ابراز احساسات، داشتن حمایت عاطفی از دوستان و خانواده، و حتی مراجعه به مشاور روند پذیرش این فقدان را تسهیل می‌کند. متاسفانه از دست دادن عزیز جز سخت‌ترین سوگ‌هایی است که هر فردی می‌تواند در زندگی خود تجربه کند. 

اگر چه راهکارهای مختلفی برای کنار آمدن با این موضوع و برگشتن به زندگی عادی وجود دارد، اما باید به این موضوع توجه داشت که وضعیت روحی شما مانند قبل نمی‌شود به همین دلیل باید این موضوع را بپذیرید که چنین فقدانی در زندگیتان رخ داده است و باید در کنار این سوگ به به زندگی عادی خود ادامه دهید و بیشتر به فعالیت‌هایی مشغول شوید که به آنها علاقه‌مند هستید.

برای بهبود احساس سوگ چه کنیم؟

برای بهبود احساس سوگ و فقدان چیزی که قبلا در زندگی شما بوده اما الان حضور ندارد، راهکارهای مختلفی وجود دارد. اگرچه دیگر نمی‌توانید مانند قبل احساسی که نسبت به فعالیت‌های مختلف داشتید را تجربه کنید اما باز هم انجام برخی از فعالیت‌های سرگرم کننده که علاقه بیشتری به آنها دارید به شما کمک می‌کنند تا از احساس پوچی و سردرگمی نجات پیدا کنید. برخی از مهمترین راهکارهایی که از نظر روانشناسی نیز مورد تایید قرار گرفته‌اند عبارتند از:

• صحبت با افراد قابل اعتماد و شرکت در جلسات مشاوره یا گروه‌های حمایتی: با شرکت در جلسات مشاوره و گروه‌های حمایتی تا حد زیادی پروسه درمان شما طی خواهد شد. علاوه‌بر این برخی از گروه‌ها وجود دارند که با مشکلات مشابه دور یکدیگر جمع می‌شوند تا تجارب یکسان خود را برای التیام دردهای مشترک با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
• نوشتن احساسات در دفتر خاطرات: نوشتن احساسات در دفتر خاطرات باعث می‌شود که تا حد زیادی نشخوارهای فکری خود را به کاغذ منتقل کنید و کمی آرام شوید.
• انجام فعالیت‌های فیزیکی و مدیتیشن: از گذشته تاکنون انجام فعالیت‌های فیزیکی و مدیتیشن جز بهترین روش‌ها برای رسیدن به آرامش ذهنی بوده است. به همین دلیل به شما توصیه می‌کنیم که حتماً ساعاتی از روز را به مدیتیشن و خالی کردن ذهنتان اختصاص بدهید.
• تمرکز بر اهداف جدید و معنادار: یکی از بهترین روش‌هایی که بعد از تجربه سوگ به شما کمک می‌کند تا به زندگی برگردید تمرکز بر اهداف جدید معنادار است. این اهداف برای هر فرد کاملاً متفاوت است.

تفاوت سوگ عاطفی و افسردگی

سوگ عاطفی یک واکنش طبیعی به فقدان است که به مرور زمان بهبود می‌یابد. در مقابل، افسردگی یک وضعیت روانی پیچیده‌تر و طولانی‌مدت است که معمولاً با احساس ناامیدی مداوم، کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره و مشکلات جدی در عملکرد فرد همراه است. اگر غم و اندوه بیش از چند ماه ادامه داشته باشد و زندگی فرد را مختل کند، احتمالا به جای سوگ، فرد دچار افسردگی شده است.

چه زمانی برای سوگ عاطفی به روانپزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که علائم سوگ بیش از حد طولانی شده و زندگی فرد را مختل کند، لازم است به بهترین متخصص روانپزشکی مراجعه شود. برخی نشانه‌هایی که نیاز به مشاوره حرفه‌ای را نشان می‌دهند عبارتند از:

• ناتوانی در انجام کارهای روزمره
• افکار خودکشی یا آسیب به خود
• بی‌خوابی شدید یا کابوس‌های مکرر
• احساس گناه شدید و غیرمنطقی
• کناره‌گیری طولانی‌مدت از جامعه و دوستان

سوگ عاطفی و درک احساسات پس از فقدان..

سوگ عاطفی تجربه‌ای چالش‌برانگیز است، اما بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی انسانی محسوب می‌شود. درک مراحل سوگ، پذیرش احساسات و دریافت حمایت عاطفی از خانواده، دوستان یا متخصص رواندرمانگر می‌تواند این مسیر را آسان‌تر کند. مهم است که به خود فرصت داده و بدانید که فرآیند بهبودی زمان‌بر است، اما با پذیرش و سازگاری، زندگی به مسیر طبیعی خود باز خواهد گشت.

*~ سوالات متداول درباره سوگ عاطفی ~*