شاید در کودکی یا زمانی که وضعیت استرس زایی را تجربه می کردید، ناخواسته ناخن های خود را می جویدید. این عکس العمل معمولا اختلال محسوب نمی شود، اما تکرار یا طولانی مدت شدن آن می تواند نشان از یک اختلال اضطرابی باشد. در اکثر مواقع این عادت از دوران کودکی شروع می شود و در برخی از افراد به عنوان یک روش برای کاهش تنش و استرس، به صورت مداوم انجام می شود. به همین دلیل است که در فرد ماندگار می شود و این موضوع درمان را سخت تر می کند. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی علل، علائم و راه های درمان اختلال جویدن ناخن بپردازیم، لذا تا انتهای این مقاله همراه ما باشید
منظور از اختلال جویدن ناخن چیست؟
جویدن ناخن یا اونیکوفاژی (Onychophagia) یک رفتار تکراری و غیرارادی است که فرد با وجود آگاهی از آسیب آن، قادر به متوقف کردنش نیست. این اختلال معمولا در دسته‌ی اختلالات وسواسی-جبری (OCD-related) قرار می‌گیرد و می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات جسمی، اضطراب و کاهش اعتمادبه‌نفس شود.
علل شایع جویدن ناخن
دلایل جویدن ناخن بسیار زیاد و متفاوت است، دلیل این عادت یک مسئله ژنتیکی باشد و همچنین ممکن است در برخی موارد این عادت با احساس اضطراب فرد مرتبط باشد. زیرا ناخن جویدن یکی از عادتی است که باعث کاهش اضطراب، استرس و یا حتی کاهش احساس کسالت در فرد می شود. حتی ممکن است احساس تنهایی یا گرسنگی از دلایل دیگر ناخن جویدن باشد. لازم به ذکر است کسانی که عادت به مکیدن شست یا مکیدن انگشت دارند ممکن است در آینده دچار مشکل ناخن جویدن شوند.
محرک های ایجاد اختلال جویدن ناخن
دلایل زیادی وجود دارد که فرد را به جویدن ناخن ترغیب می کند که مهمترین آنها به شرح زیر است:
| موقعیت | واکنش روانی |
|---|---|
| استرس قبل از امتحان | جویدن ناخن به‌عنوان تخلیه تنش |
| تماشای فیلم پرهیجان | عدم تمرکز بر رفتار بدنی |
| تنهایی یا بی‌حوصلگی | شروع ناخودآگاه جویدن ناخن |
| نیاز فرد به تمرکز | فوکوس بر کاری تکرار شونده |
| موقعیت های عصبی کننده | تخلیه تنش |
اختلالات روانی مرتبط با جویدن ناخن
از مهمترین مشکلات روانی مرتبط به عادت جویدن ناخن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)
- اختلال نافرمانی یا ناسازگاری
- اضطراب جدایی در کودکان
- ابتلا به شب ادراری در کودکان
- اختلال تیک
- سندرم تورت
- اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
- تاخیر یا نقص در مرحله دهانی رشد
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
- افسردگی خفیف تا متوسط
- اختلالات اضطراب اجتماعی
علائم فیزیکی اختلال جویدن ناخن
برخی از محسوس‌ترین علائم فیزیکی اختلال جویدن ناخن در ظاهر دست و دهان قابل مشاهده‌اند و در صورت ادامه‌دار بودن این رفتار، ممکن است نیاز به درمان پزشکی یا روانشناسی داشته باشند. این نشانه های شامل موارد زیر هستند:
↲ ناخن‌های شکننده و تخریب‌شده
به دلیل جویدن مداوم، سطح و لبه‌ی ناخن‌ها دچار شکستگی و آسیب می‌شوند. در موارد شدید، رشد طبیعی ناخن مختل شده و ظاهری ناهنجار پیدا می‌کند.
↲ خراشیدگی و زخم اطراف ناخن
پوست اطراف ناخن‌ها اغلب به‌دلیل جویدن یا کندن با دندان دچار التهاب، زخم یا حتی خونریزی میشود که می‌تواند دردناک و مستعد عفونت باشد.
↲ عفونت‌های باکتریایی و ویروسی
قرار دادن مکرر انگشتان در دهان باعث انتقال میکروب‌ها به بدن شده و می‌تواند زمینه‌ساز عفونت‌های پوستی یا گوارشی شود.
↲ ناهنجاری‌های دندانی
فشار مکرر دندان‌ها به ناخن‌ها ممکن است به مرور باعث تغییر در فرم دندان‌ها، لب‌پریدگی مینای دندان یا درد فک شود.
↲ قرمزی و تورم پوست اطراف ناخن
در موارد پیشرفته، ظاهر انگشت‌ها ممکن است به‌دلیل التهاب مزمن دچار قرمزی، تورم و پوسته‌ریزی شود.
↲ کاهش زیبایی دست‌ها
افراد مبتلا اغلب به‌دلیل ظاهر ناخوشایند ناخن‌های‌شان احساس خجالت می‌کنند و ممکن است دست‌هایشان را پنهان کنند.
همواره گوش به زنگ باشید که اگر شما یا یکی از اطرافیان‌تان با این علائم مواجه هستید، توصیه میشود برای بررسی ریشه‌های رفتاری یا روانی آن، حتما با بهترین روانپزشک یا روان درمانگر با تجربه گفت‌وگو شود. افرادی که دچار این اختلال هستند، معمولا از روی دست‌هایشان به‌راحتی قابل تشخیص‌اند.
جویدن ناخن در کودکان چگونه باید مدیریت شود؟
جویدن ناخن در کودکان در اکثر موارد نشانه‌ای از استرس، اضطراب یا بی‌حوصلگی آن‌هاست و سرزنش مستقیم یا تنبیه می‌تواند وضعیت را بدتر کند. برای مدیریت این رفتار، والدین باید با حفظ آرامش، به‌جای تمرکز بر ترک عادت، به دنبال شناسایی دلیل زمینه‌ای آن باشند. استفاده از روش‌های جایگزین مانند سرگرم‌کردن دست‌ها با بازی، آموزش مهارت‌های آرام‌سازی، و تقویت مثبت هنگام توقف عادت می‌تواند در کاهش این رفتار مؤثر باشد. همچنین در موارد شدید، مشاوره با روان‌شناس کودک توصیه میشود.
راهکارهای ترک و درمان قطعی ناخن جویدن
برای درمان موثر اختلال جویدن ناخن، باید این عادت را هم از نظر روانی و هم رفتاری بررسی کرد. روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان بسته به شدت عادت و شرایط فرد از آنها استفاده کرد:
۱. درمان شناختی-رفتاری (CBT)
یکی از قطعی ترین روش‌ها برای درمان عادت‌های تکراری، درمان شناختی-رفتاری است. در این روش، فرد یاد می‌گیرد افکار، احساسات و موقعیت‌هایی را که باعث شروع جویدن ناخن می‌شوند شناسایی کند و واکنش رفتاری جایگزین برای آنها تعریف کند. رواندرمانی زیر نظر متخصص نقش مهمی در رفع ریشه‌های اضطراب، وسواس یا بی‌قراری خواهد داشت.
۲. شناسایی محرک‌ها
اولین گام در ترک هر عادت مخربی، شناسایی شرایطی است که فرد را به سمت آن سوق می‌دهد. مثلا بعضی افراد هنگام تماشای فیلم، در زمان مطالعه، یا در موقعیت‌های پراسترس دچار این رفتار می‌شوند. ثبت این موقعیت‌ها در یک دفترچه و تحلیل آنها کمک زیادی به کنترل آگاهانه رفتار می‌کند.
۳. ایجاد عادت جایگزین
دست‌ها را باید مشغول نگه داشت تا ناخودآگاه به سمت دهان نروند. استفاده از توپ‌های ضد استرس، خمیرهای بازی، خودکارهای مخصوص برای چرخاندن در دست یا حتی جویدن آدامس، می‌توانند جایگزین‌های سالم‌تری برای تخلیه تنش باشند.
۴. استفاده از لاک‌های تلخ یا بانداژ ناخن
لاک‌های مخصوص با طعم تلخ، یکی از روش‌های ساده و موثر برای جلوگیری از جویدن ناخن هستند. بانداژ کردن ناخن‌ها یا چسباندن چسب نواری هم به‌صورت موقت می‌تواند مانع دسترسی راحت به ناخن‌ها شود.
۵. مراقبت منظم از ناخن‌ها
مانیکور مرتب، کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها، یا حتی استفاده از ناخن مصنوعی، می‌تواند ظاهر ناخن‌ها را بهتر کند و میل به جویدن آنها را کاهش دهد. این روش به‌ویژه در نوجوانان و بزرگسالان تاثیر مثبتی دارد.
۶. تمرین‌های آرام‌سازی و مدیتیشن
از آنجا که اضطراب و بی‌قراری عامل محرک این عادت هستند، یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی مانند نفس عمیق، مدیتیشن ذهن‌آگاهی یا یوگا می‌تواند در کاهش میل به جویدن ناخن بسیار موثر باشد.
۷. تشویق و پیگیری روند پیشرفت
برای موفقیت در ترک این رفتار، نیاز به انگیزه و تشویق وجود دارد. مشخص کردن پاداش برای دوره‌های بدون جویدن ناخن یا ثبت پیشرفت روزانه در دفترچه، می‌تواند در حفظ انگیزه فرد موثر باشد.
درمان خانگی جویدن ناخن بزرگسالان
- قرار دادن ناخن مصنوعی یا مانیکور مرتب در بزرگسالان
- لاک زدن برای کودکان
- استفاده از دستکش نازک در خانه
- تمرین مدیتیشن و تمرکز برای کاهش اضطراب
- آدامس یا ابزار جایگزین برای مشغول کردن دهان کودکان
عوارض مشکلات جویدن ناخن در کودکان و بزرگسالان
همانطور که در بالا اشاره کردیم، علائم این اختلال موجب بروز مشکلات گستری در طول زندگی فرد می شود و در طولانی مدت آسیب های جدی جسمانی ایجاد می کند. در صورت که اختلال جویدن ناخن باعث ایجاد اختلالات و مشکلات بعدی شود، لازم آن ها را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین درمان این اختلال در صورت تشخیص، در دوران کودکی آسان تر است و به راحتی می توانید با استراتژی هایی فرزند خود را از عواقب جدی آن در امان بدارید. در نهایت جویدن ناخن حتی می‌تواند فراتر از ظاهر ناخوشایند، مشکلات جدی‌تری ایجاد کند:
| عارضه | توضیحات |
|---|---|
| عفونت قارچی یا باکتریایی | به‌دلیل آسیب مکرر به پوست اطراف ناخن |
| انتقال ویروس و میکروب به دهان | باکتری‌های زیر ناخن وارد دستگاه گوارش می‌شوند |
| آسیب دائمی به ناخن | تغییر فرم رشد ناخن در طولانی‌مدت |
| کاهش عزت نفس | خجالت از ظاهر ناخن‌ها در جمع |
چطور از بازگشت عادت جویدن ناخن جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از بازگشت عادت جویدن ناخن، باید ریشه‌های روانی و رفتاری این عادت به‌خوبی شناسایی و کنترل شوند. ایجاد جایگزین‌های سالم برای تخلیه تنش، تقویت عادت‌های مثبت، حفظ آرامش در موقعیت‌های استرس‌زا و ادامه تمرینات ذهن‌آگاهی یا تکنیک‌های آرام‌سازی حتی پس از ترک عادت، از عوامل مؤثر در پیشگیری از بازگشت هستند. پیگیری روند پیشرفت، حمایت اطرافیان و در صورت نیاز، ادامه مشاوره با متخصص روانشناسی می‌تواند به تثبیت موفقیت در ترک این عادت کمک کند.
*~ سوالات متداول درباره جویدن ناخن ~*
کمبود ویتامین‌های گروه B (به‌خصوص B12 و B6) و مواد معدنی مثل آهن و منیزیم ممکن است در برخی افراد میل به جویدن ناخن را افزایش دهد.
معمولا به‌عنوان راهی برای کاهش استرس، اضطراب یا خشم درونی بروز می‌کند و می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات وسواسی یا اضطرابی باشد.
افراد دارای این اختلال که زمانی که احساس عصبی، بی حوصلگی، تنهایی یا حتی گرسنگی می کنند، این کار را انجام می دهند.
افراد دارای این اختلال اغلب از اختلالات اضطرابی رنج می برند. اغلب جویدن ناخن نیز به همین دلیل انجام می شود. در واقع به نوعی علایم استرس، تنش یا کسالت را در فرد از بین می برد. ناخن جویدن با اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD)، اضطراب جدایی، اختلال تیک و سایر مشکلات سلامت روان همراه است.
۰ Comments